کدک H.266/VVC چیست؟ هر آنچه باید درباره نسل جدید فشرده سازی ویدیو بدانید
کدک ویدیویی H.266 یا Versatile Video Coding (VVC) به عنوان جدیدترین استاندارد فشرده‌سازی ویدیو، تحولات و تغییرات مثبتی را در بهینه سازی ویدیو ها ایجاد کرده است. کدک ویدئویی H.266/VVC نه تنها وعده کاهش 50 درصدی حجم داده‌ها نسبت به استاندارد قبلی H.265/HEVC را می‌دهد، بلکه قابلیت های پیشرفته‌ای مانند پشتیبانی از رزولوشن‌های بالا (تا 16K)، ویدیوهای HDR و محتوای 360 درجه را ارائه می‌کند.
در این مقاله از پلتفرم ویدیو نگاوید، به طور جامع به بررسی این کدک، ویژگی های آن، مزایا و چالش هایش، و تأثیر آن بر آینده استریم و پخش ویدیو می‌پردازیم.
بررسی تاریخچه کدک H.266 و آشنایی با آن
کدک ویدیویی H.266/VVC که به طور رسمی در جولای 2020 توسط تیم مشترک کارشناسان ویدیویی (Joint Video Experts Team – JVET) معرفی شد، نتیجه همکاری بین گروه های استانداردسازی ITU-T و ISO/IEC است. این کدک به عنوان جانشین H.265/HEVC توسعه یافت و با هدف ارائه کارایی بالاتر در فشرده سازی و پشتیبانی از کاربردهای متنوع طراحی شده است. شرکت های بزرگی مانند اپل، اینتل، هواوی، مایکروسافت، کوالکام و سونی در توسعه این استاندارد مشارکت داشته اند.
هدف اصلی H.266 کاهش پهنای باند مصرفی و حجم فایل تا 50٪ نسبت به نسل قبلی خود یعنی H.265 (HEVC) در شرایط مشابه کیفیت تا استریم ویدیوهای 4K و 8K و ویدیوهای 360 درجه، واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و ویدیوکنفرانس های باکیفیت است.
کاربرد و ویژگی های کدک H.266/VVC
1. فشرده سازی پیشرفته نسبت به نسل های قبل
کد ویدیویی H.266/VVC با استفاده از الگوریتم های پیچیده‌تر، می‌تواند حجم داده‌های ویدیویی را تا 50 درصد نسبت به H.265/HEVC کاهش دهد. به عنوان مثال، طبق اعلام موسسه Fraunhofer HHI، یک ویدیوی 90 دقیقه‌ای 4K که در H.265 به 10 گیگابایت داده نیاز دارد، با H.266 تنها به 5 گیگابایت نیاز خواهد داشت. این کاهش چشمگیر، به‌ویژه برای استریم در شبکه‌های با پهنای باند محدود، بسیار ارزشمند است.
2. پشتیبانی از رزولوشن‌های بالا
H.266/VVC برای پشتیبانی از رزولوشن‌های تا 16K طراحی شده است، که آن را به گزینه‌ای آینده‌نگرانه برای فناوری‌های نوظهور تبدیل می‌کند. این کدک همچنین از ویدیوهای HDR (High Dynamic Range) پشتیبانی می‌کند که رنگ‌ها و کنتراست بهتری را ارائه می‌دهند.
3. بهینه سازی برای محتوای 360 درجه و VR
یکی از ویژگی های برجسته H.266/VVC، توانایی آن در فشرده‌سازی ویدیوهای 360 درجه و محتوای واقعیت مجازی است. این کدک به کاربران اجازه می‌دهد تا مناطق مختلف یک فریم ویدیویی را با رزولوشن های متفاوت استریم کنند، که این امر به کاهش مصرف پهنای باند در برنامه‌های VR و AR کمک می‌کند.
4. انعطاف پذیری در استریم ویدیو
| ویژگی | H.264 (AVC) | H.265 (HEVC) | H.266 (VVC) |
|---|---|---|---|
| سال معرفی | 2003 | 2013 | 2020 |
| فشرده‌سازی بهتر | متوسط | خوب | بسیار عالی |
| پشتیبانی از 4K/8K | محدود | بله | بله و بهینه |
| پشتیبانی از HDR | ندارد | دارد | پیشرفته تر |
| کاربردها | استریم، DVD | 4K، VoD | 8K، VR، 360°، AI |
بیشتر بخوانید: بهترین کدک صوتی برای استریم
مزایا و معایب H.266/VVC
مزایا:
- کاهش چشمگیر حجم داده‌ها: امکان استریم ویدیوهای باکیفیت با پهنای باند کمتر.
- پشتیبانی از فناوری‌های نوین: مناسب برای 4K، 8K، HDR، و ویدیوهای 360 درجه.
- بهبود تجربه کاربری: کاهش بافرینگ و بهبود کیفیت پخش در شبکه‌های با پهنای باند محدود.
- کاربردهای متنوع: از پخش تلویزیونی تا بازی‌های آنلاین و ویدیوکنفرانس.
معایب:
- پیچیدگی محاسباتی: رمزگذاری و رمزگشایی VVC نیاز به سخت‌افزار قدرتمندتری دارد، که ممکن است در دستگاه‌های قدیمی‌تر مشکل‌ساز باشد.
- هزینه‌های مجوز: برخلاف AV1، استفاده از H.266/VVC نیازمند پرداخت هزینه‌های مجوز (Licensing Fees) است که می‌تواند برای شرکت‌های کوچک چالش برانگیز باشد.
- پذیرش نسبتا سخت: به دلیل نیاز به سخت افزار جدید و پیچیدگی‌های پیاده‌سازی، پذیرش گسترده VVC ممکن است چند سال طول بکشد.
کدک H.266/VVC در دنیای واقعی
1. استریم ویدیو
پلتفرم هایی مانند نتفلیکس و یوتیوب می‌توانند با استفاده از H.266/VVC، ویدیوهای 4K و 8K را با پهنای باند کمتری ارائه دهند. این امر به ویژه در مناطق با اینترنت محدود بسیار مفید است.
2. ویدیو کنفرانس
با افزایش محبوبیت پلتفرم هایی مانند زوم و مایکروسافت تیمز، H.266/VVC می‌تواند کیفیت ویدیو را در جلسات آنلاین بهبود بخشد و مصرف داده را کاهش دهد.
3. واقعیت مجازی و افزوده
VVC با پشتیبانی از ویدیوهای 360 درجه و کاهش تأخیر، تجربه‌های VR و AR را بهبود می‌بخشد، که برای کاربردهایی مانند گیمینگ و آموزش بسیار مهم است.
4. پخش تلویزیونی
استانداردهایی مانند TV 3.0 در برزیل و DVB در اروپا در حال ادغام H.266/VVC برای پخش محتوای ultra-HD هستند.
وضعیت فعلی و آینده H.266
پشتیبانی سخت افزاری
تا سال 2025، شرکت‌هایی مانند اپل (با چیپ M3)، کوالکام (Snapdragon 8 Gen 3) و اینتل (گرافیک Xe2) پشتیبانی از رمزگشایی H.266/VVC را در دستگاه‌های خود آغاز کرده‌اند. با این حال، پذیرش گسترده‌تر نیاز به زمان دارد، زیرا بسیاری از دستگاه‌های موجود هنوز به کدک‌های قدیمی‌تر مانند H.264 و H.265 وابسته هستند.
چالش های پذیرش
یکی از موانع اصلی پذیرش H.266/VVC، هزینه‌های مجوز است. برخلاف AV1 که رایگان است، VVC تحت دو گروه مجوز (Access Advance و MPEG LA) عرضه می‌شود که ممکن است برای برخی شرکت‌ها گران باشد. علاوه بر این، پیچیدگی محاسباتی آن نیازمند سخت‌افزارهای پیشرفته است که هنوز در همه دستگاه‌ها فراگیر نشده‌اند.
چشم انداز آینده
با افزایش تقاضا برای محتوای با رزولوشن بالا و توسعه فناوری‌های 5G، انتظار می‌رود H.266/VVC به تدریج به استاندارد اصلی صنعت تبدیل شود. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2027، بسیاری از پلتفرم‌های استریم و دستگاه‌های جدید به‌طور کامل از این کدک پشتیبانی کنند.
مطالعه بیشتر: کدک H.264 و H.265 چیست ؟
چگونه H.266/VVC را در پروژه‌های خود استفاده کنیم ؟
برای استفاده از H.266/VVC، نیاز به نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای خاصی دارید. در حال حاضر، ابزارهایی مانند VVC Test Model (VTM) و Fraunhofer VVenC/VVdeC برای رمزگذاری و رمزگشایی در دسترس هستند. همچنین، نرم‌افزارهای متن بازی مانند x266 توسط MulticoreWare توسعه یافته‌اند که می‌توانند گزینه‌ای مقرون به صرفه باشند.
پلتفرم ویدیو نگاوید نیز به زودی در به روزرسانی های جدید خود از کدک پیشرفته H.266 پشتیبانی خواهد کرد و تجربه‌ای باکیفیت‌تر و بهینه‌تر را برای کاربران فراهم می‌سازد.
نتیجه گیری
کدک ویدئویی H.266/VVC به‌عنوان جدید ترین استاندارد فشرده‌سازی ویدیو، آینده صنعت ویدیو را شکل خواهد داد. این کدک با ارائه فشرده‌سازی بی‌نظیر، پشتیبانی از رزولوشن‌های بالا، و انعطاف‌پذیری در کاربردهای مختلف، نه تنها تجربه استریم را بهبود می‌بخشد، بلکه به توسعه فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی، ویدیوکنفرانس، و پخش ultra-HD کمک می‌کند. با وجود چالش هایی مانند هزینه‌های مجوز و نیاز به سخت‌افزارهای پیشرفته، مزایای H.266/VVC آن را به گزینه‌ای جذاب برای آینده تبدیل کرده است.
