بیگ بلو باتن چیست ؟ آشنایی، کاربرد و امکانات آن

در عصر پرشتاب و پرمشغله حاضر عواملی مانند ترافیک، محدودیت‌های زمانی و مکانی و هزینه‌های سرسام‌آور باعث شده تا انسان بیشتر و بیشتر به سمت مجازی‌سازی جلسات و نشست‌ ها، کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی و مراسم و رویدادها پیش برود. نرم افزار بیگ بلو باتن (BigBlueButton) یا به اختصار BBB یکی از ابزارهایی است که این کار را ممکن می‌سازد.

این نرم‌ افزار منبع‌ باز، پلتفرمی با امکانات بسیار برای برگزاری جلسات و کلاس‌ ها به صورت آنلاین است که از سال 2007 راه‌ اندازی شده و اگرچه ممکن است نسبت به رقبای سرسخت خود شهرت کمتری داشته باشد، ولی ویژگی‌ ها و تمرکز زیاد آن برروی محیط‌ های آموزشی، باعث شده تا در این زمینه به نرم‌افزاری مفید و کاربردی تبدیل شود.

معرفی کلی نرم افزار بیگ بلو باتن

نرم افزار بیگ بلو باتن (BigBlueButton) که برای سیستم‌عامل لینوکس و مبتنی بر لینوکس به صورت متن‌باز ارائه شده است، عموماً برای کلاس‌ها و دوره‌های آموزش آنلاین استفاده میشود و از هر امکاناتی که برای یک فضای تحصیلی مورد نیاز است، برخوردار می‌باشد. منبع‌باز بودن این نرم‌افزار به این معنی است که کد منبع برای تغییر و حذف/اضافه کردن کدها و ویژگی‌ها در اختیار عموم توسعه دهندگان قرار دارد. همچنین دانلود و استفاده از این نرم‌ افزار کاملاً رایگان است.

استفاده از نرم‌ افزار بیگ بلو باتن نیازمند یک سرور یا هاست اختصاصی میباشد چرا که این نرم‌افزار قدرتمند برای اجرا به اینترنت پرسرعت، پهنای باند وسیع و قدرت پردازش زیاد نیاز دارد. معمولاً روند نصب و راه‌اندازی آن، دانش و مهارت تخصصی می‌طلبد اما استفاده از ارائه‌دهندگان واسطه و خرید سرورهای ابری، این کار را راحت‌تر کرده است. این سرورهای ابری منابع سخت‌افزاری در اختیار شما میگذارند که میتوانید با امنیت بالا و هزینه به صرفه، از این نرم‌افزار با تعداد شرکت‌کنندگان زیاد بهره ببرید.

بیگ بلو باتن به طور رسمی از سیستم عامل مبتنی بر لینوکس که اوبونتو (Ubuntu) نام دارد، پشتیبانی میکند. بیایید نگاهی به حداقل امکانات مورد نیاز برای نصب و راه‌اندازی این نرم افزار بیندازیم (این مشخصات به طور رسمی در وبسایت این پلتفرم منتشر شده است)

• سیستم‌عامل Ubuntu 20.04 64-bit با کرنل لینوکس نسخه 5.x
• نصب آخرین نسخه Docker
• 16 گیگابایت حافظه با فعال‌سازی swap
• 8 هسته CPU با عملکرد بالای تک‌هسته‌ای
• 500 گیگابایت فضای دیسک آزاد (یا بیشتر) برای ضبط‌ها، یا 50 گیگابایت اگر ضبط جلسه در سرور غیرفعال باشد
• دسترسی به پورت‌های TCP شماره 80 و 443
• دسترسی به پورت‌های UDP شماره 16384 تا 32768
• پهنای باند 250 مگابیت بر ثانیه (مساوی) یا بیشتر
• پورت‌های TCP شماره 80 و 443 توسط سرور وب یا پروکسی معکوس دیگری در حال استفاده نباشند
• یک نام میزبان برای تنظیم گواهی SSL
• آدرس‌های IPV4 و IPV6

شاید به نظر برسد که استفاده از این نرم‌افزار که نسخه رسمی برای سیستم‌عامل‌های متداول منتشر نکرده است، مشکل باشد، اما باید بگوییم که این پلتفرم هم برای تدریس و هم برای استفاده عموم، از طریق مرورگرهای مختلف موبایل و کامپیوتر نیز در دسترس است. اگرچه ممکن است دسترسی و استفاده از برخی امکانات این پلتفرم برای نسخه وب در موبایل محدودتر باشد.

ویژگی ها و امکانات بیگ بلو باتن

یکی از مهم‌ ترین ویژگی نرم‌ افزار بیگ بلو باتن، امکان اتصال و یکپارچه‌سازی آن با دیگر سیستم‌های یادگیری (LMS) است. سیستم‌های یادگیری بسیاری وجود دارند که از این نرم افزار پشتیبانی میکنند: Moodle, Canvas, Blackboard, Open edX, Chamilo, Sakai Totara Learn, ILIAS, Dokeos و…

با نصب پلاگین (افزونه) بیگ بلو باتن در این پلتفرم‌ها، میتوان این دو سیستم را به یکدیگر متصل نمود. در ادامه لیستی آورده‌ایم متشکل از فعالیت‌هایی که میتوان پس از اتصال و هماهنگ‌سازی میان سیستم‌های یادگیری و BBB انجام داد تا برگزاری جلسات و کلاس‌های آنلاین بهتر و حرفه‌ای تر انجام شود:

• برنامه ریزی و مدیریت جلسات و کلاس‌های BBB در سیستم LMS
• ضبط جلسات و مدیریت فایل‌های BBSدر سیستم LMS
• ثبت اطلاعات و وضعیت شرکت‌کنندگان BBS در سیستم LMS
• امکان ورود مستقیم به کلاس‌های BBS در سیستم LMS
• ارائه و ثبت گزارش‌ها و داده‌های مرتبط با شرکت‌کنندگان BBS در سیستم LMS

از دیگر امکانات و ابزارهای این برنامه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• تخته سفید چندکاربره
• نظرسنجی‌های ناشناس
• تقسیم بندی کاربران به اتاق‌های کوچک
• آپلود و نمایش انواع مدیا مانند پی دی اف، عکس، ویدیو، پاورپوینت، ورد و…
• قابلیت اسکرین شیر یا اشتراک‌گذاری صفحه نمایش
• امکان استفاده از وب کم
• دارای چت باکس برای گفت و گو و تعامل
• امکان بالا بردن دست به صورت مجازی
• امکان برگزاری امتحان و پرسش و پاسخ
• امکان ضبط جلسات
• محیط آسان و کاربرپسند
• سازگاری با زبان فارسی

مزایا و معایب استفاده از بیگ بلو باتن

مانند هر پلتفرم دیگری، استفاده از بیگ بلو باتن دارای مزایا و چالش‌هایی است که به تعدادی از آنها می‌پردازیم:

• یکپارچگی با سیستم های یادگیری: همانطور که اشاره کردیم، قابلیت اتصال نرم‌افزار بیگ بلو باتن با دیگر سیستم‌های LMS باعث شده قابلیت‌‌ها و امکانات بیشتری برای برگزاری کلاس‌ها و جلسات آنلاین فراهم شود.
• امنیت: بیگ بلو باتن برای رمزنگاری داده‌ها از پروتکل SSL/TLS استفاده میکند، امکان محدودیت دسترسی و رمزگزاری برای ورود به جلسات را فراهم کرده و با پایبندی به قوانین حفظ حقوق کاربران، به پلتفرمی امن تبدیل شده است.
• تعامل گروهی: ابزارهای مختلف برای تعامل، گفت و گو و ارتباط بین افراد، از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که یک محیط آموزشی و حرفه‌ای باید داشته باشد. قابلیت چت‌های صوتی، تصویری و متنی عمومی و خصوصی، امکان شرکت همزمان چندین کاربر در ویدیو کنفرانس‌ها، نظرسنجی و پرسش و پاسخ و… امکان ارتباط و همکاری را میان افراد ممکن ساخته است.
• پشتیبانی از 55 زبان: از مهمترین مزیت‌های این نرم‌افزار که کار با آن را برای کاربران مختلف در سرتاسر دنیا آسان کرده، پشتیبانی از زبان‌های مختلف و به خصوص زبان فارسی است. محلی‌سازی نوشته‌ها، ابزارها و رابط ‌کاربری به زبان فارسی، کمک شایانی به کاربران ایرانی کرده است.

از طرفی همانطور که گفته شد، مهم‌ترین چالشی که ممکن است کابران برای استفاده از این برنامه با آن روبه‌رو شوند، نصب و راه‌اندازی آن است که نیاز به دانش، مهارت، هزینه سرور و اینترنت پرسرعت و پایدار باشد. اگرچه دسترسی از طریق مرورگرهای وب امکان‌پذیر است، اما در استفاده گسترده و مقیاس بزرگ، نیاز به پیکربندی‌های ویژه دارد.

تفاوت بیگ بلو باتن و نگاوید

BigBlueButton و نگاوید هر دو ابزارهایی برای مدیریت و ارائه محتوا به صورت آنلاین هستند، اما با اهداف، قابلیت‌ ها و تمرکز متفاوتی طراحی شده‌اند. در ادامه، تفاوت‌ های کلیدی نگاوید و بیگ بلو باتن را بررسی می‌کنیم:

1. هدف اصلی

BigBlueButton: ابزاری منبع‌ باز برای برگزاری کلاس‌های آنلاین، جلسات و وبینارها است. تمرکز آن روی تعامل زنده (Real-Time) است و قابلیت‌هایی مانند چت، اشتراک‌گذاری صدا، تصویر و تخته‌سفید را فراهم می‌کند.

نگاوید: یک پلتفرم ایرانی است که تمرکز آن بر میزبانی امن ویدیوها و جلوگیری از دانلود محتوای آموزشی است. این ابزار برای افرادی که قصد فروش دوره‌های آموزشی یا حفظ امنیت محتوای ویدیویی خود را دارند، طراحی شده است.

2. نوع استفاده

BigBlueButton: مناسب برای جلسات زنده و تعامل آنی با شرکت‌کنندگان. معمولاً در محیط‌های آموزشی، دانشگاه‌ها و برای جلسات سازمانی استفاده می‌شود.

نگاوید: برای میزبانی و ارائه ویدیوهای از پیش ضبط‌ شده یا پخش دوره‌های آموزشی به کار می‌رود. نیازی به حضور زنده مخاطب نیست و تمرکز بر حفاظت از محتوای ویدیویی است.

3. امکانات اصلی

BigBlueButton:

• اشتراک‌ گذاری صدا و تصویر در جلسات زنده.
• تخته‌سفید تعاملی برای یادداشت‌گذاری.
• امکان چت متنی عمومی و خصوصی.
• نظرسنجی و مدیریت دانش‌آموزان.
• ضبط جلسات و دسترسی بعدی به آنها.

نگاوید:

• رمزگذاری ویدیوها برای جلوگیری از دانلود یا کپی‌برداری غیرمجاز.
• امکان ارائه ویدیوها در پلیر امن با تنظیمات اختصاصی.
• ابزارهای کنترل دسترسی مانند محدودیت دستگاه یا زمان مشاهده.
• سازگاری با سیستم‌های LMS برای فروش دوره‌های آموزشی.
• آنالیز دقیق بازدید ویدیوها.

4. مخاطبان هدف

BigBlueButton:

• معلمان، اساتید دانشگاه و سازمان‌هایی که به جلسات زنده نیاز دارند.
• محیط‌هایی که تعامل زنده بین کاربران اهمیت دارد.

نگاوید:

• فروشندگان دوره‌های آموزشی.
• تولیدکنندگان محتوا که دغدغه امنیت ویدیوهای خود را دارند.
• کسب‌وکارهایی که نیاز به کنترل دقیق بر توزیع ویدیوها دارند.

5. امنیت محتوا

BigBlueButton: امنیت اطلاعات جلسه از طریق پروتکل‌های رمزگذاری تأمین می‌شود، اما تمرکز اصلی آن بر حفاظت از محتوای ویدیویی نیست. کاربران می‌توانند محتوا را ضبط یا ذخیره کنند.

نگاوید: امنیت یکی از اهداف اصلی است. ویدیوها به‌صورت رمزگذاری‌شده ارائه می‌شوند و دسترسی غیرمجاز یا دانلود آنها تقریباً غیرممکن است.

6. قابلیت توسعه و ادغام

BigBlueButton: امکان ادغام با سیستم‌های مدیریت یادگیری (LMS) مانند Moodle و Canvas.

نگاوید: سازگار با LMS‌ ها و وب‌سایت‌های فروشگاهی برای فروش دوره‌ های آموزشی با امنیت بالا.

7. هزینه و دسترسی

BigBlueButton: رایگان و منبع‌ باز است، اما برای میزبانی نیاز به سرور دارید. سرویس‌ دهندگان میزبانی ممکن است هزینه دریافت کنند.

نگاوید: مبتنی بر سرویس ابری و مدل اشتراکی است. هزینه‌ ها بر اساس تعداد ساعت ویدیو ها محاسبه میشود و کاملا به صرفه است.

آیا میتوان از BigBlueButton در گوشی خود استفاده کرد ؟

بله، می‌توانید از BigBlueButton در گوشی همراه خود استفاده کنید، اما برخی نکات و محدودیت‌هایی وجود دارد که باید به آنها توجه کنید. BigBlueButton یک ابزار منبع‌باز برای برگزاری کلاس‌ها و جلسات آنلاین است که بر روی مرورگر اجرا می‌شود و برای استفاده در گوشی نیازی به نصب اپلیکیشن جداگانه ندارد.

آیا جلسات BigBlueButton قابل ضبط هستند ؟

بله، جلسات را می‌توان ضبط کرد. با این حال، این قابلیت باید توسط سرور میزبان فعال شده باشد و ضبط‌ها از طریق لینک مشخصی در دسترس قرار می‌گیرند.

آیا می‌توان در BigBlueButton صفحه‌نمایش را به اشتراک گذاشت ؟

بله، امکان اشتراک‌گذاری صفحه‌نمایش وجود دارد. این قابلیت برای ارائه اسناد، نمایش وب‌سایت‌ها یا آموزش نرم‌افزارها بسیار مفید است. اما در گوشی‌های همراه ممکن است محدودیت‌ هایی وجود داشته باشد.

نتیجه‌ گیری

در دنیای دیجیتالی امروز، کاربران بیشتری تمایل دارند تا جلسات و کنفرانس‌ها، وبینارها، کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی به صورت آنلاین برگزار شود تا بتوانند بدون محدودیت زمانی و مکانی به آن‌ها دسترسی داشته باشند. برای انجام این کار، نرم‌افزارها و پلتفرم‌های بسیاری گسترش یافته‌اند تا امکانات موردنیاز را در اختیار مدیران، مدرسان و شرکت‌کنندگان قرار دهند. یکی از نرم‌ افزار هایی که خصوصاً برای ایجاد محیط‌های آموزشی، گزینه‌ای عالی محسوب میشود، بیگ بلو باتن است که در این مقاله از نگاوید، به بررسی کامل آن پرداختیم.

در نهایت باید توجه داشت که نیازها، ترجیحات و نوع فعالیت شما در انتخاب پلتفرم‌های مشابه اهمیت زیادی دارد؛ اما به طور کلی نرم‌افزار بیگ بلو باتن با ویژگی‌ها و ابزارهایی که به آنها اشاره کردیم، میتواند انتخابی مناسب برای مدرسان و دانش‌پذیران باشد.