تفاوت IPTV و VOD چیست ؟ بررسی مزایا و معایب هر کدام

در دنیای رسانه‌های دیجیتال، اصطلاحات IPTV و VOD دو مفهوم اساسی اما متفاوت هستند که بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر کدام از این فناوری‌ها روش‌های منحصر به فردی برای ارائه محتوا به کاربران دارند. در ادامه این مقاله از نگاوید، به تفاوت‌ها و کاربردهای هر یک از این دو فناوری خواهیم پرداخت.

IPTV چیست ؟

تلویزیون پروتکل اینترنتی (IPTV) به سیستم‌هایی اطلاق می‌شود که سیگنال‌های تلویزیونی یا تصویری را از طریق پروتکل اینترنت به کاربران اینترنت توزیع می‌کنند. این سیستم به طور کلی به موازات اتصال به اینترنت ارائه شده توسط اپراتور پهنای باند و بر روی همان زیرساخت با پهنای باندی اختصاصی ارائه می‌شود. IPTV به خودی خود یک پروتکل نیست، IPTV در مقایسه با سایر پخش‌های تلویزیونی، از فناوری پخش با کیفیت‌تر هم از نظر تصویر و هم از نظر پخش برخوردار است. کاربر می‌تواند ضمن تماشای پخش زنده تلویزیونی، از طریق فناوری VoD یا همان Video on Demand که به معنای پخش از روی باند است، به تماشای تلویزیون بپردازد.

برای استفاده از فناوری IPTV به یک اتصال اینترنتی پرسرعت و یک دستگاه به نام ست تاپ باکس (جعبه ست تاپ باکس) که دارای ورودی RJ-45 است و می‌تواند پخش دریافتی از اینترنت را به تلویزیون منتقل کند، نیاز است. این ستاپ باکس‌ها شبیه به گیرنده‌های ماهواره‌ای دیجیتال هستند. برای دریافت پخش IPTV در تلویزیون‌ها، نیازی به هیچ تغییری نیست.

ست تاپ باکس می‌تواند اتصال به اینترنت را به صورت کابلی از طریق پورت RJ-45 دریافت کند و یا از طریق اتصال بی‌سیم نیز می‌توان اتصال اینترنتی لازم را برقرار کرد. پخش IPTV را می‌توان با استفاده از ست تاپ باکس دریافت کرد و یا در صورتی که ساختار رمزگذاری ارائه دهنده خدمات مناسب باشد، می‌توان آن را با یک کامپیوتر که برنامه‌های کوچکی روی آن نصب شده است نیز دریافت کرد.

VoD چیست ؟

VoD (ویدیو به درخواست) به برنامه‌ای اطلاق می‌شود که به بیننده امکان می‌دهد فیلم‌ها یا تصاویر ذخیره‌شده در یک سرور را در زمان دلخواه تماشا کند. محتوای ارائه شده توسط سیستم‌های VoD را می‌توان با استفاده از ست تاپ باکس، کامپیوتر، ضبط کننده ویدیو دیجیتال یا پخش کننده رسانه پرتابل تماشا کرد.

تصاویر موجود در بایگانی در حین تماشا قابل ضبط بر روی دستگاهی هستند که توسط شرکت ارائه دهنده بایگانی به صورت اجاره ارائه می‌شود و در صورت تمایل می‌توان مجدداً از این ضبط‌ها برای تماشای تصویر استفاده کرد. به این معنی که این برنامه به کاربر اجازه می‌دهد تا محتوای تصویری دلخواه خود را با اراده آزاد انتخاب کند.

بیشتر بخوانید: پلتفرم VOD چیست ؟

مزایا VOD

• پخش بر اساس درخواست: کاربران می‌توانند هر زمان که بخواهند، محتوای ویدئویی را تماشا کنند.
• عدم وابستگی به زمان: برخلاف IPTV، کاربران نیاز نیست برنامه‌ها را در زمان پخش زنده مشاهده کنند.
• دسترسی از دستگاه‌های مختلف: تلویزیون‌های هوشمند، کامپیوترها، تبلت‌ها و تلفن‌های همراه.
• تنوع محتوایی: شامل فیلم‌ها، سریال‌ها، مستندها و برنامه‌های تلویزیونی.
• انعطاف‌پذیری زمانی: کاربران می‌توانند هر زمان که بخواهند به تماشای محتوای مورد علاقه خود بپردازند.
• دسترسی گسترده: از هر دستگاه متصل به اینترنت می‌توان به محتوا دسترسی پیدا کرد.
• تنوع در انتخاب: امکان انتخاب از میان مجموعه وسیعی از فیلم‌ها، سریال‌ها و برنامه‌ها.

معایب VOD

کیفیت اینترنت: کیفیت تجربه تماشای VOD به شدت به سرعت و پایداری اینترنت بستگی دارد. اگر اتصال اینترنت ضعیف یا ناپایدار باشد، ممکن است کاربران با مشکلاتی مانند بافرینگ (وقفه در پخش) یا کاهش کیفیت تصویر مواجه شوند.

دسترسی محدود: در مناطق با پوشش اینترنت ضعیف یا بدون دسترسی به اینترنت پرسرعت، استفاده از خدمات VOD دشوار یا غیرممکن است.

عدم دسترسی به همه محتواها: هر پلتفرم VOD دارای یک کتابخانه خاص از محتوا است و ممکن است همه فیلم‌ها یا سریال‌ها در همه پلتفرم‌ها در دسترس نباشند. کاربران ممکن است مجبور شوند برای دسترسی به محتوای مورد نظر خود به چندین سرویس اشتراک بپردازند.

محدودیت‌های جغرافیایی: برخی از محتواها به دلایل مجوزدهی تنها در مناطق خاصی در دسترس هستند و کاربران خارج از این مناطق نمی‌توانند به آن‌ها دسترسی پیدا کنند.

تفاوت های کلیدی IPTV و VOD

تفاوت ها از نظر نوع محتوا:

• IPTV: بیشتر بر روی پخش زنده و کانال‌های تلویزیونی تمرکز دارد.
• VOD: بر روی محتوای درخواستی و برنامه‌های ضبط شده تمرکز دارد.

تفاوت های نوع دسترسی:

• IPTV: نیاز به تجهیزات خاص مانند ست‌تاپ باکس و شبکه‌های اختصاصی دارد.
• VOD: تنها نیاز به اتصال اینترنت و دستگاهی که قادر به پخش ویدئو باشد.

تفاوت ها از نظر شبکه:

• IPTV: از شبکه‌های اختصاصی استفاده می‌کند که کیفیت پخش بالاتری را تضمین می‌کند.
• VOD: از اینترنت عمومی استفاده می‌کند که ممکن است کیفیت پخش بسته به سرعت اینترنت کاربر متفاوت باشد.

مزایا IPTV

مهم‌ترین مزایای IPTV در مقایسه با سیستم‌های تلویزیون سنتی شامل موارد زیر است:

• امکان تماشای یک پخش جداگانه برای هر کاربر
• قابلیت ارتباط دو طرفه
• به صورت جداگانه به کاربران ارائه می‌شود.
• امکان مشاهده تصاویر با وضوح بالا و کیفیت عالی را فراهم می‌کند.
• با استفاده محدود از اینترنت، یک فناوری امن‌تر در برابر بدافزار و تهدیدات اینترنتی است.
• بدون نیاز به کامپیوتر، می‌توان از طریق ست تاپ باکس از تلویزیون تصویر دریافت کرد.
• هزینه نهایی برای کاربر کمتر است.

این امکانات به کاربر این امکان را می‌دهد که بر روی برنامه‌ها (توقف، جلو، عقب و … ) کنترل داشته باشد و مانند برنامه‌های وب، آزادانه آنچه را که می‌خواهد تماشا کند انتخاب کند.

معایب IPTV

• هنگام تعویض کانال، تأخیر ناشی از دستگاه‌های موجود در سیستم و فاصله تا ایستگاه مرکزی وجود دارد. پروتکل IGMPv2 برای کاهش این تأخیر توسعه یافته است.
• از آنجایی که IP یک پروتکل کاملاً قابل اعتماد نیست، ممکن است افت تصویر رخ دهد.
• سیستم IPTV به زیرساخت پرهزینه با کیفیت و پهنای باند بالا نیاز دارد.

پخش IPTV و فرمت‌های فشرده‌سازی

پخش به طور سریع و قابل اعتماد از طریق خطوط DSL از سرور VoD یا سرور پخش زنده به کاربران ارائه می‌شود. پخش از طریق دستگاه‌هایی مانند ست تاپ باکس، کامپیوتر یا پخش‌کننده‌های رسانه پرتابل در سمت گیرنده به کاربر ارائه می‌شود.

خدمات اضافی ارائه شده توسط IPTV

• VoIP
• VoD
• PPV یا همان Pay Per View  مشاهده به ازای پرداخت
• PVR یا Personal Video Recorder ضبط کننده ویدیو شخصی
• دسترسی به اینترنت
• بررسی ایمیل
• EPG یا همان راهنمای پخش برنامه‌ها

عناصر زیرساخت IPTV

• منبع پخش (Broadcast Source): پلتفرم و پخش کننده‌ای که محتوا را ارائه می‌دهد (کانال‌ها).
• کدگذار پخش (Broadcast Encoder): سیستمی که پخش‌های ارسال شده را با شبکه IP سازگار و فشرده می‌کند.
• سیستم پخش استریم (Broadcast Streaming System): سروری که پخش‌های کدگذاری شده را به کاربر ارائه می‌دهد.
• منبع VoD: محتوایی که از قبل روی هارد دیسک یا نوار ضبط شده است.
• کدگذار VoD: سیستمی که محتوای VoD را به فرمت مناسب و فشرده تبدیل می‌کند.
• سیستم پخش استریم VoD کدگذاری شده: سروری که محتوای VoD کدگذاری شده را به کاربر ارائه می‌دهد.
• سیستم مدیریت مشترک (Subscriber Management System): سیستمی که فعالیت‌های مشتری را ترکیب می‌کند و خدمات اضافی مانند EPG را ارائه می‌دهد و صورتحساب را صادر می‌کند.
• ست تاپ باکس یا کامپیوتر: دستگاهی که کاربر نهایی داده دریافتی را به سیگنال آنالوگ و دیجیتال سازگار با تلویزیون تبدیل می‌کند.

نتیجه‌ گیری

IPTV یک فناوری در حال توسعه است که پتانسیل انقلابی در نحوه تماشای تلویزیون را دارد. IPTV مزایای متعددی نسبت به تلویزیون سنتی ارائه می‌دهد، از جمله انتخاب محتوای بیشتر، کیفیت تصویر بهتر و تعامل بیشتر که امکاناتی عالی است. با پیشرفت فناوری، انتظار می‌رود که IPTV محبوب‌تر شود و به طور فزاینده‌ای جایگزین تلویزیون سنتی شود.